JAN ŻALIK SP3AMZ

 

Jan Żalik SP3AMZ urodził się w 1940 roku w Tomaszowie Mazowieckim, dokąd w grudniu 1939 roku Niemcy wysiedlili rodziców. Do Pawłowic wrócili w marcu 1945 roku. Tutaj uczęszczał do szkoły podstawowej. Dalszą naukę kontynuował w Liceum Ogólnokształcącym w Lesznie, w którym w 1958 r. zdał maturę. To tam zrodziło się jego zainteresowanie radiem. W 1956 r. na lekcji fizyki profesor Stanisław Lotz demonstrował wytwarzanie i wykorzystanie fal radiowych. Janek po lekcjach poprosił swego nauczyciela o więcej informacji na powyższy temat i zgodę na kolejne spotkania, w których mógłby uczestniczyć również kolega z innej szkoły. Uzyskał zgodę i na następne konsultacje chodził już z kolegą Florianem Rybińskim - późniejszym krótkofalowcem SP3CMS (SK).

W domu nie było radia i dlatego Janek zwrócił się do redakcji „Młodego Technika” z prośba o schemat prostego odbiornika. W odpowiedzi otrzymał schemat z informacją na temat budowy reakcyjnego odbiornika na dwóch lampach. Mimo problemów ze zdobyciem części szybko zbudował urządzenie. Powiesił antenę zewnętrzną i zaraz dom rodzinny nawiedzili panowie, którzy wypytywali o wiszące druty i jeszcze niedziałający odbiornik.

 

Słuchając swego radia w 1959 roku, dowiedział się, że LPŻ w Poznaniu organizuje kurs krótkofalarski. Rozpocząć ma się on w styczniu 1960 r., a zajęcia odbywać się będą trzy razy w tygodniu w godzinach od 17.00 do 21.00. Brak możliwości dojazdu na zajęcia do oddalonego o 90 km Poznania praktycznie przekreślał uczestnictwo Janka w kursie. Naprzeciw wyszedł studiujący w tym mieście kuzyn, który zaprosił go na swoją stancję. Poznań stał się miejscem zamieszkania niepoddającego się Janka i to na cztery miesiące. Zajęcia odbywały się w klubie SP3KAU, którego kierownikiem wówczas był Stanisław SP3HC, a wykładowcą Edmund Gaworzewski ex SP3SK. W pierwszych dniach maja Janek ukończył kurs z wynikiem pozytywnym. Następnie latem 1960 roku zdał egzamin przed Komisją Egzaminacyjną PZK, w skład której wchodzili m.in. inż. Marian Lehmann SP3AWF i mgr Zdzisław Przanowski SP3AJX, po czym wystąpił z wnioskiem o przyznanie licencji. W oczekiwaniu na nią zbudował odbiornik (składak produkcji czechosłowackiej kupiony w Składnicy Harcerskiej), do którego dorobił BFO i dodatkowy stopień wzmocnienia. Zawiesił antenę Long Wire, zmontował nadajnik na dwóch lampach. Generator w układzie Clappa zbudowany był na EF80, a wzmacniacz końcowy z filtrem PI na EL83. Po prawie rocznym oczekiwaniu 19 listopada 1961 r. MŁ wydało zezwolenie na pracę w pasmach 3,5 i 7MHz z mocą 15W na CW. Upragnioną licencję ze znakiem SP3AMZ listonosz dostarczył 4 grudnia 1961 r. i już chwilę później Janek pojawił się w eterze, przeprowadzając pierwszą łączność w paśmie 40 m z UT5GY. W 1962 nabył odbiornik ”Mazur” i po rozbudowaniu go mógł pracować również w pasmie 80 m, ale nadal tylko CW. Wiosną 1965 r. miał już zezwolenie na pracę fonią z mocą do 50 watów. Wtedy Julian SP3PL przekazał Jankowi amerykańskie czasopismo QST ze schematem urządzenia z modulacją DSB, który natychmiast zabrał się do pracy. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Dorobił do posiadanego nadajnika drugą lampę w stopniu końcowym, przerobił obwód anodowy drivera z niesymetrycznego na symetryczny, anody lamp końcowych (2 x G807) połączył równolegle i tak niewielkim nakładem uzyskał możliwość pracy z wytłumioną falą nośną określaną jako DSB. Tą modulacją nie przeprowadził zbyt wielu łączności, ponieważ postanowił uruchomić nadajnik SSB. To wiązało się z budową nowego urządzenia. Skonstruował więc nowy nadajnik z 3-kwarcowym filtrem. Nadajnik ten zmodyfikował, stosując filtr McCoya. W stopniu końcowym stosował kolejno lampy GU-29, a po kilku latach, kiedy otrzymał pozwolenie na pracę z mocą 250 Watów, GU-13. W 1964 roku stał się posiadaczem „nowego-starego” odbiornika BC-1004C, którego miejsce w 1975 roku zajął R-250. W tym samym roku zbudował wzmacniacz na lampie GU80 z uziemionymi siatkami. Wiedział, że to lampa małej częstotliwości, ale w porównaniu z GU81 (w.cz.) pracowała doskonale do 14 MHz i słabiej na 21MHz.

Pierwsze łączności na SSB przeprowadził ze stacjami niemieckimi: DJ9UJ i DJ5GO w dniu 10 listopada 1965 roku, a 27 marca 1966 roku swoje pierwsze QSO ze stacją polską SP9AUS.

Od 1968 r. jest rzeczywistym członkiem SPDXC nr 0090.

29 listopada 1975 uzyskał tytuł inżyniera na Akademii Rolniczej, a 23 listopada 1981 roku obronił pracę magisterską z pedagogiki rolniczej. W 1975 podjął pracę w swojej podstawówce jako nauczyciel fizyki i chemii. W 1984 r. został dyrektorem tej szkoły i tę funkcję pełnił do czasu przejścia na  emeryturę w 2005 r.

W 1967 r. został pierwszym kierownikiem radiostacji klubowej SP3ZAH w Lesznie.

W 1971 r. przy Szkole Podstawowej w Pawłowicach założył sekcję Harcerskiego Klubu Łączności ”Leszno”, która w wyniku dużego zainteresowania młodzieży przekształciła się w HKŁ ”Pawłowice”. Od 1976 do 1989 r. był kierownikiem radiostacji klubowej SP3ZFH w Pawłowicach. W tym czasie rozpoczął działalność instruktorską w szeregach ZHP, a po latach otrzymał stopień harcmistrza.

Po powstaniu województwa leszczyńskiego i Oddziału Wojewódzkiego PZK w 1976 r. pełnił funkcję prezesa przez II i III kadencję. Był członkiem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej PIR/PAR, a od 1985 r zastępcą przewodniczącego komisji przy ZO PAR w Poznaniu.

W latach 1992 - 1996 był kierownikiem radiostacji Zarządu Głównego PZK - SP3PZK.

Od 1975 r. przez kilka lat był członkiem Polskiego Klubu Amatorskiej Radiolokacji Sportowej (nr członkowski 16). W 1975 r. otrzymał nominację na Sędziego Klasy Krajowej ARS. 

Był delegatem na Zjazd Krajowy PZK, który odbył się w Chorzowie w 1980 r.

W oddziale leszczyńskim PZK było wielu milicjantów – krótkofalowców, dzięki którym członkowie OT otrzymywali sporo sprzętu wycofanego z eksploatacji w milicji. Najciekawszym nabytkiem były radiotelefony tranzystorowe FM produkcji „Radmoru”. Jeden z pierwszych po przestrojeniu trafił do „Syrenki” SP3AMZ-ta. Pewnego razu Janek w czasie jazdy, gdy prowadził łączność za pośrednictwem przemiennika, został zatrzymany do kontroli przez funkcjonariusza drogówki. Mimo że była to wysłużona Syrena, milicjant, gdy zauważył taki sam jak w radiowozie czynny radiotelefon, zasalutował i prosił o kontynuowanie jazdy.

W 1991 r. stał się właścicielem fabrycznego transceivera FT 767GX, a dwa lata później anteny TH5MK2. Nieco później nabył jeszcze FD-4. Obydwie anteny służą do dzisiaj. Wcześniej używał kolejno: LW41 m, LW20,5 m, G5RV, W3DZZ własnej produkcji.

Pierwszą łączność na RTTY nawiązał przy użyciu przerobionego przez Tomka SP3MIN dalekopisu „Lorenz” i własnoręcznie wykonanego modemu. Emisją SSTV zaczął pracować 7 kwietnia 1986 r. z zastosowaniem mikrokomputera ZX Spectrum z oprogramowaniem SSTV RX/TX, a później G1FTU. Innego programu opracowanego przez G1FTU używał do pracy na RTTY.

Jest członkiem klubów specjalistycznych: PKRVG - nr 2007/99 o, EPC Polska (nr 159), EPC (nr 2043), FH- (nr 373), BCS (nr 295), DMC (nr 1628). Jest współautorem broszury „Historia Klubu SP3ZAH”- 2007.

Aktualnie używa FT 950, modemu RegExpert TI-5, oprogramowania MixW3.2.105, WSJT-z oraz komputera z systemem operacyjnym Windows 10.

Od 1961 r. przeprowadził prawie 100 tysiące łączności i ma potwierdzone 317 podmioty, w tym na CW 298, na SSB 263. Emisjami cyfrowymi zaliczył 302 podmioty z czego na RTTY- 282, BPSK 31- 229, BPSK63- 84, BPSK125 -36, SSTV 90, HELL 74, MFSK 70, OLIVIA 82, THROB 35, SIM 31-68, JT65 - 140, JT9 - 75, ROS – 45 FT8+274, FT4 188. Mniejsze liczby podmiotów uzyskał w MT 63, CONTESTIA, RTTYM. 

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych minionego wieku aktywnie uczestniczył w krajowych zawodach CW i SSB. Pierwsze miejsca zdobył w następujących zawodach: XI Zawodach QRP (1963), CQ ROW (1968), Krajowych Zawodach KF (1969), VI zawodach „Dni Zielonej Góry” (1969 i 1970). Wielokrotnie zdobywał drugie i trzecie miejsca. 

SP3AMZ zajmował też czołowe miejsca w zawodach międzynarodowych w klasyfikacji stacji SP.

I miejsce w WWDXC (1969 14 MHz). W 1983 r. I miejsce w SPDXC SO 3,5 MHZ.

Z dużym powodzeniem uczestniczył w zawodach cyfrowych; i tak pierwsze miejsce zdobył w: Krajowych zawodach RTTY (1984, 2007), uzyskując tytuł Mistrza Polski 2007, Krajowych Zawodach SSTV (1991, 2002, 2004, 2006), uzyskując trzykrotnie tytuł Mistrza Polski – 2002, 2004, 2006, Krajowych Zawodach PSK, uzyskując tytuł Mistrza Polski 2007. W 2003 r. zajął pierwsze miejsce w grupie HELL i RTTY w Leszczyńskich Zawodach OC UKF. Kilkanaście razy zdobywał drugie lub trzecie miejsca.

Pierwsze miejsca  spośród stacji polskich zajął w międzynarodowych zawodach SSTV IVCA w 1989 roku.

Wielokrotnie zajmował się szkoleniem krótkofalarskim dzieci i młodzieży. Od stycznia 2017 jest członkiem SP OTC. (nr 347). 

Żona – Mirka (SP3-4049) oraz synowie mieli licencje nasłuchowe, zezwolenie uzyskał tylko syn Karol SP3FHT. Pszczelarstwo to tradycje rodziny Żalików. Było to ważne zajęcie ojca Stanisława, a teraz jest Janka SP3AMZ i syna SP3FHT.

Dom rodzinny Janka należy do wyjątkowo gościnnych. Często przybywają do niego krótkofalowcy, a w tym ci, którzy potrzebują pomocy w rozwiązaniu problemów technicznych, i zawsze ją otrzymują.

Janka znam od 1967 r. Pamiętam pierwsze wizyty, gdy przyjeżdżałem do niego z częścią nadawczą 10 RT 26E do przeróbki na potrzeby amatorskie. Kilkugodzinna wizyta rozpoczynała się od przesympatycznej rozmowy z panem Stanisławem (ojcem Janka) na tematy związane z polityką i jego międzywojenną emigracją, potem była wspaniała kolacja przygotowana przez panie domu.

Kilka chwil poświęcaliśmy na wymianę informacji na temat uruchamianej radiostacji klubowej i zawsze najmniej czasu zostało na mój nadajnik, bo ostatni pociąg wyjeżdżał z Pawłowic o godzinie 22.20.

Jan Żalik za działalność społeczną wyróżniony został odznaczeniami i odznakami resortowymi, w tym na wniosek ZG PZK: Odznaką Zasłużony Pracownik Łączności – srebrną (1982), brązową (1980), Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju – brązowym (1982), srebrnym (1985), Brązową Odznaką za zasługi dla Obrony Cywilnej (1985). Zarząd Główny PZK nadał w 1984 r. Jankowi Honorowa Odznakę PZK (nr 161), a w 2007 r. Złotą Odznakę Honorowa PZK. (Nr 53/Z). Za działalność krótkofalarską na rzecz ZHP otrzymał Srebrną Honorową Odznakę ”Za Zasługi dla Leszczyńskiej Chorągwi ZHP” (1982). ZG LOK wyróżnił go Złotą Odznaką ”Zasłużony Działacz LOK” (1984). Wojewoda Leszczyński nadał Jankowi Odznakę ”Za zasługi dla województwa leszczyńskiego” (1984). Zarząd Główny OSP nadał mu Medal za zasługi dla Pożarnictwa – brązowy (1991), złoty (2002). Wyróżniony został Odznaką Polskiego Związki Pszczelarskiego – srebrną (1989), złotą (1993). PZP uhonorował go w 2013 najwyższym odznaczenie związkowym tj. Medalem im. Ks. dr Jana Dzierżona. Posiada także Złota Odznakę Honorowa Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów.

TNX: SP3AMZ